مقدمه

رمضان نهمین ماه از سال قمری و ماه مبارکی برای مسلمانان است که در آن مسلمانان سراسر جهان از جمله در پاکستان برای رضایت خداوند روزه می گیرند. آغاز ماه های قمری پس از رؤیت ماه اعلام می شود. روزه گرفتن در ماه مبارک رمضان یکی از مهمترین عبادات اسلام و فرهنگ کهن اسلامی در پاکستان است، زیرا خداوند در قرآن کریم اهمیت روزه را بیان کرده و روزه داران را میهمان خود خوانده است، لذا مسلمانان در سراسر جهان برای ماه مبارک اهمیت ویژه ای قایل هستند و از این ماه پر خیر و برکت استقبال گرمی می کنند. مانند سایر کشورهای اسلامی مردم مسلمان پاکستان نیز از این ماه پر برکت به گرمی استقبال می کنند، همه مردم روزه می گیرند و در یکم شوال عید سعید فطر را جشن می گیرند، اما در جامعه مسلمان پاکستان آیین های خاصی در مورد ماه مبارک رمضان دارد که در این گزارش آیین هایی از ماه مبارک رمضان در پاکستان را بررسی می کنیم.

سیستمی برای تهیه تقویم سحر و  افطار ماه مبارک رمضان در پاکستان

مردم مسلمان پاکستان پیش از آغاز ماه مبارک رمضان، برای رمضان آمادگی می شوند، حتی اکثر مردم مسلمان، اعم از شیعه و سنی برای استقبال از ماه مبارک رمضان در ماه های رجب و شعبان نیز روزه می گیرند و در روز های پایانی ماه شعبان از سوی موسسات دولتی، دینی و فرهنگی پوسترهای زیبای اوقات سحر و افطار ماه مبارک رمضان هر ساله تهیه و منتشر می شود. بروشورهای دولتی عموماً مطابق با دو فقه، فقه حنفی و جعفری ساعات سحر و افطار طراحی می شود که معمولاً باهم ده دقیقه تفاوت دارد. شیعیان ده دقیقه پیش از اهل تسنن در سحر نیت روزه می کند و همچنین ده دقیقه پس از اهل تسنن روزه را افطار می کنند. موسسات مذهبی مذاهب اسلامی پاکستان نیز جداگانه پوسترهای خود را تهیه و منتشر می کنند. برخی از موسسات در این پوستر احکام روزه و سایر اعمال ماه مبارک رمضان را نیز مطابق با مذهب خود چاپ می کنند.

نمونه ای از تقویم موسسات شیعی:

نمونه ای از تقویم موسسات اهل سنت:

 سیستم رسمی برای رویت هلال در پاکستان و اعلام اول ماه مبارک رمضان

در جامعه اسلامی پاکستان آغاز ماه های اسلامی طبق رویت هلال جشن گرفته می شود و از سوی دولت رسماً اعلام می شود. پاکستان به عنوان کشور اسلامی برای رویت هلال کمیته رسمی مرکزی دارد، همچنین کمیته های ایالتی نیز تحت پوشش کمیته مرکزی رویت هلال پاکستان فعال هستند. در روز پایانی ماه شعبان این کمیته ها نشستی برای رویت هلال ماه مبارک رمضان برگزار می کنند و در کنار رویت هلال توسط دروبین های پیشرفته  همچنین از گوشه و کنار کشور اطلاعاتی را در مورد رویت هلال جمع آوری می کنند. به صورت اطلاع خبر یا رویت مستقیم، این کمیته برای جشن گرفتن اول ماه مبارک رمضان و همچنین در پایان ماه مبارک رمضان برای جشن گرفتن عید فطر اعلام می کند. رئیس کمیته مرکزی مولانا عبدالخبیر آزاد است، وی از 22 سال امام جماعت مسجد پادشاهی لاهور است[1]. ایشان برای وحدت امت اسلامی و وحدت ملت مسلمان پاکستان بسیار فعال هستند. ایشان ریاست کمیته امنیت پنجاب را نیز به عهده دارد و برای وحدت و همبستگی مذاهب اسلامی در ماه محرم بسیار تلاش می کنند. همچنین پیش از این در آغاز ماه مبارک رمضان و عید فطر در میان ملت مسلمان پاکستان اختلافی وجود داشته، زیرا مسجد قاسم علی خان در پیشاور به همراهی عربستان ماه مبارک رمضان و عید فطر را جشن می گرفته است، اما امسال با تلاش های ایشان در یک روز ماه مبارک رمضان آغاز شده و عید فطر نیز در یک روز جشن گرفته خواهد شد. کمیته مرکزی رویت هلال پاکستان امسال نیز اعلام کرد: ماه رمضان قابل رویت نیست، اولین روزه در 2 مارس 2025 ء ( 12 اسفندماه1403) است. نشست کمیته مرکزی رویت هلال پاکستان در تالار اوقاف پیشاور به ریاست مولانا عبدالخبیر، خطیب مسجد پادشاهی لاهور و رئیس کمیته مرکزی رویت هلال پاکستان برای رویت ماه رمضان 1446 هجری قمری برگزار شد. اعضای کمیته، اداره هواشناسی، موسسه اسپارکو و نمایندگان سایر سازمان ها در این نشست شرکت کردند، مولانا عبدالخبیر آزاد رئیس کمیته مرکزی رویت هلال پاکستان گفت: بر اساس اطلاعات دریافت شده، هوا در کل کشور ابری است و هیچ مدرکی مبنی بر رویت ماه رمضان از هیچ نقطه ای از پاکستان دریافت نشده است. مولانا عبدالخبیر آزاد گفت که با اجماع مقرر شده است که اول رمضان 1446 هجری قمری روز یکشنبه 2 مارس 2025 ء باشد.

از سوی دیگر در مسجد قاسم علی خان، مفتی شهاب الدین پوپلزی نیز اعلام کرد که ماه رمضان رویت نشده و روزه اول ماه رمضان در روز یکشنبه است. به گزارش یک تلویزیون خصوصی، نشست رسمی کمیته محلی رویت هلال در خصوص رویت ماه مبارک رمضان در مسجد قاسم علی خان به ریاست مفتی شهاب الدین پوپلزی برگزار شد. در این نشست علمای مناطق مختلف پیشاور حضور داشتند، در این نشست، مفتی شهاب الدین پوپلزی به دلیل عدم رؤیت هلال ماه، در پایان نشست، اعلام کرد: اولین روز ماه مبارک رمضان روز یکشنبه 2  مارس به دلیل عدم رویت هلال ماه است[2]. لازم به ذکر است مسجد قاسم علی خان هر ساله یک روز قبل از سایر مناطق پاکستان رویت هلال را همزمان با عربستان سعودی اعلام می کرد و اکثر مردم پشتو زبان این ایالت با این اعلام روزه می گرفتند و با پیروی از عربستان عید را جشن می گرفتند و به همین دلیل در پاکستان در سال دو بار جشن عید فطر برگزار می شد، اما از سال گذشته با تلاش های مولانا عبدالخبیر آزاد، رئیس کمیته مرکزی رویت هلال پاکستان، وحدتی بین مردم مسلمان پاکستان در خصوص رویت هلال به وجود آورده است[3].

رونق در نماز پنجگانه و نماز جمعه در ماه مبارک رمضان، در مساجد پاکستان

مردم مسلمان پاکستان اعم از شیعه و سنی کل سال نماز پنجگانه و همچنین نماز جمعه و عیدین را در مساجد با اهتمام ویژه ای برگزار می کنند، اما این تعداد در ماه مبارک رمضان بسیار افزایش می یابد و نماز پنجگانه و همچنین نماز جمعه با شکوهی برگزار می شود. هر کس سعی می کند نمازش را در مسجد با جماعت ادا کند، همچنین برای اقامه نماز جمعه نیز همه مردم مسلمان به مساجد روی می آورند.

برگزاری نماز تراویح در مساجد اهل تسنن در پاکستان

از شب رویت هلال ماه مبارک رمضان در برخی از مساجد برادران اهل سنت نماز تراویح برگزار می شود، به محض رویت هلال، مساجد پاکستان رونق می گیرند و مردم در مساجد محل خود جمع شده و نماز تراویح را با جماعت اقامه می کنند. در تمام مساجد اهل سنت بریلوی، دیوبندی و اهل حدیث در آخر ماه شعبان حفاظ اعزام می شوند که برای اقامه نماز تراویح اقدام نموده و قرآن کریم را در نماز تراویح قرائت می کنند.

در ماه رمضان بعد از نماز عشا و قبل از نماز وتر به جماعت خوانده می شود. که مشتمل بر بیست رکعت است و دو دو رکعت خوانده می شود که بعد از هر چهار رکعت توقف انجام می شود و در آن تسبیح و انحلال است و به همین سبب تراویح نامیده شد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) به عبادت شبانه در ماه رمضان اهمیت زیادی داده است. حضرت عمر اولین کسی بود که دستور داد تراویح را به جماعت و اول شب بخوانند و از آن زمان به این ترتیب خوانده می شود. این نماز عموماً توسط یک قاری قرآن خوانده می شود و در تمام ماه رمضان یک بار خواندنش سنت ]حضرت عمر[ است و علمای حنفی، شافعی، مالکی و حنبلی بیست رکعت نماز می خوانند و علمای اهل حدیث هشت رکعت نماز می خوانند[4]. شیعیان معتقدند نماز تراویح را حضرت عمر ترویج داده است و در زمان پیامبر اکرم (ص) و حضرت ابوبکر ثابت شده نیست، طبق صحیح بخاری، نماز تراویح را حضرت عمر با جماعت برگزار کرده و آن را بدعت حسنه خوانده است[5]، لذا شیعیان نماز تراویح را به جا نمی‌آورند. آن ها بجای نماز تراویح نمازهای مستحب ماه مبارک رمضان یا نماز شب را بدون جماعت می خوانند[6].

سیستمی برای بیدار کردن مردم برای سحری در پاکستان.

در پاکستان برای بیدار کردن مردم مسلمان برای سحری در ماه مبارک رمضان از قدیم سیستم های متفاوتی وجود داشته و اکنون نیز برخی از آن سیستم ها کما کان رواج دارند. در قدیم عده ای در طول ماه رمضان ، پیاده وارد کوچه ها شده و مردم را با کوبیدن طبل بیدار می کردند و در صبح عید فطر از در خانه های مردم عیدی می گرفتند. همچنین برخی از مساجد برای بیدار کردن مردم برای سحر توسط بلندگو اعلام می کردند، اما اکنون اکثر مساجد از بوق استفاده می کنند. حتی این بوق برای پایان رسیدن وقت سحر و همچین برای افطار نیز استفاده می شود.

سفره سحر و افطار ماه مبارک رمضان در پاکستان.

در پاکستان سفره ماه مبارک رمضان برای سحر و افطار نسبت به سایر روزهای سال، بسیار متفاوت است. در سحر مردم مسلمان معمولاً ماست، کره، خورشت های متنوع، نان های روغنی، کله پاچه و چای مصرف می کنند، اما در افطار از خرما، شربت های متنوع، انواع میوه ها، سمبوسه، پاکورا، زولبیا، انواع شیرینی و انواع میوه ها را روی سفره می چیند. قبل از افطار خانواده ها دست جمعی دعا می کنند و افطار را برای همسایگان نیز می فرستند.

در ماه مبارک رمضان اکثر مردم مسلمان  برای کسب ثواب یگدیگر را برای افطار دعوت می کنند. همچنین در مساجد و موسسات دینی سفره افطار برای عموم مردم پهن می شود.

سیستمی برای افطار دست جمعی در منازل، مساجد و مراسم ماه مبارک رمضان

در ماه مبارک رمضان سفره افطار در منازل، مساجد و سایر اماکن به صورت با شکوهی پهن می شود و مردم مسلمان برای افطار دعوت می شوند. دعوت کنندگان جهت کسب ثواب سفره های با شکوهی را می چیند و روی آن انواع نوشیدنی ها، آب میوه، میوه،  غذا  و شیرینی ها می چینند و از میهمانان گرامی با صمیمیت پذیرایی می کنند. افطار دادن در پاکستان یک سنت دینی است و در این ماه مردم یک روز را برای دعوت همسایگان، اعضای فامیل و مردم منطقه خود اختصاص داده و برای افطار در خانه، مسجد یا موسسه دینی متعلق به خود دعوت می کنند.

شیعیان عموماً، در پانزدهم ماه مبارک رمضان، همزمان به سالروز ولادت حضرت امام حسن مجتبی(ع)، جشن میلاد برگزار کرده و به مردم مومن افطار دست جمعی می دهند.

 در نوزدهم ماه مبارک رمضان، یعنی در سالروز ضربت امام علی (ع) و همچنین در روز بیست و یکم رمضان، یعنی در سالروز شهادت حضرت امام علی (ع)، نیز مجالس عزا، مراسم عزاداری را در منازل خود برگزار کرده و افطاری دست جمعی می دهند، همچنین در حسینیه های سراسر کشور نیز روز نوزدهم و بیست ویکم ماه مبارک رمضان مجالس عزا، مراسم عزاداری و اعمال شب قدر برگزار می شود. در شهرها مختلف پاکستان راهپیمایی های بزرگی، به صورت موکب های عزاداری، نوحه خوانی و همچنین دسته های سینه زنی برگزار می شود.

روند انفاق در راه خدا از سوی مردم مسلمان پاکستان، در ماه مبارک رمضان

دین اسلام، صبر، استقامت، شفقت، برابری، وحدت، استقامت، کمک به فقرا و نیازمندان را ترویج می دهد و روحیه فداکاری را می آموزد و در ماه مبارک رمضان بر این اقدام بیشتر تاکید دارد، به همین دلیل مردم مسلمان پاکستان اعم از شیعه و سنی برای انفاق در راه خدا بسیار معروف هستند، اما این روند در ماه مبارک رمضان بیشتر افزایش می یابد و اکثر مردم مسلمان در راه خدا انفاق، صدقه و خیرات می کنند.

روند حمایت دولتهای پاکستان از مردم فقیر خود در ماه مبارک رمضان

دولت پاکستان هر سال با اجرای برنامه‌های متنوع، از نظر مالی از اقشار کم‌درآمد کشور حمایت می‌کند. این حمایت ها معمولاً در قالب بسته های حمایتی یا رعایت در قیمت اقلام خوراکی یا پرداخت وجه نقدی انجام می شود. امسال نیز شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان روز شنبه بسته امدادی به ارزش 20 میلیارد روپیه در ماه مبارک رمضان 2025 ء را راه اندازی کرد که به 4 میلیون خانواده کمک می کند. نخست وزیر پاکستان در مراسم افتتاحیه بسته رمضانی 2025ء ، در اسلام آباد گفت: تمهیداتی اندیشیده شده است که در ماه مبارک رمضان به ازای هر خانواده پنج هزار روپیه از طریق کیف پول دیجیتالی به چهار میلیون خانواده پاکستانی ارائه می شود. نخست وزیر پاکستان افزود: این بار تورم نسبت به سال گذشته بسیار افزایش یافته است، اما با وجود این، کمک و خدمت به نیازمندانی که دست به سوی کسی دراز نمی کنند، موجب الطاف و رحمت بی کران خداوند متعال خواهد شد. به گفته نخست وزیر پاکستان: امسال مبلغ هنگفتی حدود 20 میلیارد روپیه برای این بسته رمضانی اختصاص یافته است که از این طریق 4 میلیون خانوار از آن بهره مند می شوند. این مبلغ در سال گذشته هفت میلیارد روپیه بوده و امسال 20 میلیارد روپیه تعیین شده است. وی گفت که این بسته ماه مبارک رمضان در سراسر پاکستان توزیع خواهد شد[7].

روند افطاری از سوی کشورهای اسلامی برای مسلمانان فقیر و نیازمند پاکستان

برخی از کشورهای اسلامی از جمله عربستان سعودی هر ساله برای مردم پاکستان افطار می دهد، امسال نیز ملک سلمان بن عبدالعزیز، خادم حرمین شریفین عربستان سعودی برنامه توزیع افطار و خرما را در پاکستان راه اندازی کرد. روز دوشنبه مراسم ویژه ای در اسلام آباد برای توزیع خرما های ارسالی تحت برنامه ویژه افطار عربستان سعودی برگزار شد. در این مراسم نواف بن سعید المالکی سفیر عربستان سعودی در پاکستان و چوهدری سالک حسین، وزیر امور مذهبی پاکستان حضور داشتند. نواف بن سعید المالک، سفیر عربستان سعودی در پاکستان در این مراسم گفت که روابط عمیق و مستحکمی بین پادشاهی عربستان سعودی و جمهوری اسلامی پاکستان وجود دارد و این هدیه ویژه توسط ملک سلمان بن عبدالعزیز، خادم حرمین شریفین برای برادران پاکستانی ما ارسال شده است. چوهدری سالک حسین گفت که مانند هر سال، امسال نیز دولت عربستان سعودی برای مردم پاکستان خرما فرستاده است، درست مانند هدیه ای که برادری قبل از ماه رمضان یا به مناسبت عید به خانه برادر دیگری می فرستد. این اقدام گواه آن است که روابط پاکستان و عربستان سعودی امروز نیز مانند همیشه قوی است و در آینده قوی تر هم خواهد شد. وی گفت در هر مناسبتی، عربستان سعودی همیشه در کنار پاکستان ایستاده است. سفیر عربستان در ادامه گفت: برنامه افطاری برای روزه داران و توزیع خرما بخشی از پروژه هایی است که ملک سلمان بن عبدالعزیز آل سعود خادم حرمین شریفین دستور اجرای آن را در چند کشور از جمله پاکستان در ماه مبارک رمضان داده است. وی هدف از اجرای این برنامه را رسیدگی به خانواده ‌های فقیر و نیازمند، بیوه‌ ها و ایتام، فراهم کردن زمینه ‌های شادی و رفع نیازهای آنان و دراز کردن دست یاری به سوی آنان از طریق کمک مؤثر به کاهش آلام خانواده ‌های فقیر و نیازمند با تأمین مواد غذایی و آشامیدنی ضروری عنوان کرد. سفیر عربستان گفت: هدیه خرما از سوی خادم حرمین شریفین در تمام ایالت های پاکستان در طول ماه رمضان پخش و برنامه افطار برگزار می شود. در این برنامه که نماد دوستی و برادری دولت عربستان و مردم است، 20 تن خرما به 40 هزار نفر از افراد مستحق تحویل داده می شود و 30 هزار نفر از برنامه افطار نیز بهره مند می شوند. چوهدری سالک حسین، وزیر امور مذهبی پاکستان از خادم حرمین شریفین و ولیعهد محمد بن سلمان به نمایندگی از شهباز شریف نخست وزیر، دولت و مردم پاکستان به خاطر حمایت مستمر پادشاهی عربستان سعودی از نیازمندان پاکستان تشکر کرد و گفت: این هدایا نمادی از پیوند برادری و حسن نیت مردم عربستان سعودی، دولت و رهبری خردمند آن با مردم پاکستان است[8].

برگزاری جشن سحر بیست و هفتم ماه مبارک رمضان در پاکستان

اکثر اهل سنت پاکستان برای جشن گرفتن سحر بیست و هفتم اهتمام ویژه ای می کنند و انواع غذا ها و شیرینی ها را تهیه و توزیع می کنند، اما علمای اهل تشیع این را یک توطئه ای مخالف اهل بیت (ع) قرار می دهند و معتقد هستند که این جشن را اولین بار پیروان معاویه برگزار کرده بودند و این جشن به مناسبت شهادت مولای متقیان(ع) گرفته شد، زیرا وقتیکه مولای متقیان شهید شدند این خبر بعد از چند روز یعنی وقت سحر بیست و هفتم ماه مبارک رمضان به معاویه رسید و وی اعلام کرد جشن باشکوهی بگیرند. یعنی هنگامی که معاویه در سوریه خبر شهادت امیرالمومنین را دریافت کرد، شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان را شب قدر اعلام کرد تا این روز را جشن بگیرد. مسجد اموی آذین بندی شده و در شب 27 ماه مبارک رمضان با تمهیدات عالی جشن گرفته شد. وگرنه در هیچ جای سنت پیامبر اکرم(ص) از شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان به طور خاص به عنوان شب قدر یاد نشده است و در تاریخ اسلام نیز منبعی وجود ندارد[9]. در حالیکه اکثر علما ]اهل سنت[ معتقدند که این شب بیست و هفتم، شب قدر است. آن ها معتقدند که از ابن عباس روایت شده است که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: "در ده شب آخر ماه مبارک رمضان جستجو کنید، چه نه روز باقی مانده باشد (یعنی بیست و یکم)، یا هفت روز باقی مانده باشد (یعنی بیست و سوم)، یا پنج روز باقی مانده باشد (یعنی بیست و پنجم و همچنین بیست و هفتم)، لذا وی معتقد بوده است که شب قدر، شب بیست و هفتم است و ابن عباس نیز این را تأیید می کند و معتقد است که از جمله چیزهایی که از آن برای شب قدر در بیست و هفتم استنباط می شود کلام الله تعالی است که در آن آمده است: (فرشتگان و روح در آن نازل می شوند). این آیه بیست و هفتم سوره قدر است[10].

پرداخت حقوق به کارمندان دولتی قبل از عید فطر در پاکستان

دولت پاکستان هر ساله برای حقوق کارمندان را قبل از عید فطر پرداخت می کند، حتی اگر به پرداخت حقوق بیست روز هم باقی باشند باز هم حقوق کارمندان قبل از عید پرداخت می شود تا برای خانواده بتوانند لباس نو، کفش نو و سایر لوازمات عید بخرند. امسال نیز دولت پاکستان برای پراخت حقوق کارمندان قبل از عید فطر اعلام کرد. پس از دولت ایالت سند، دولت های ایالت پنجاب و خیبر پختونخوا نیز اعلام کردند که به حقوق کارمندان را قبل از عید پرداخت می کنند. در اطلاعیه دولت آمده است که حقوق همه کارمندان مسلمان دولت به جای اول آوریل در 20 مارس پرداخت می شود[11].

برپایی "سفره افطار رایگان" در پاکستان برای نیازمندان

در ماه مبارک رمضان هر ساله سفره افطار رایگان"در سراسر شهرهای پاکستان برای مسافران، کارگران، رانندگان و بی‌خانمان‌ها پهن و سه وعده غذا ارائه می شود. امسال در اسلام‌آباد نیز این سفره رایگان راه‌اندازی شده است که روزانه به صدها فرد نیازمند، از جمله کارگران، رانندگان و بی‌خانمان‌ها، وعده افطار ارائه می‌دهد. این ابتکار که با حمایت خیرین و سازمان ‌های محلی اجرا می‌شود، با هدف کمک به اقشار کم‌درآمد و ترویج روحیه همبستگی در جامعه شکل گرفته است. عتیق آفریدی، بنیان‌گذار این برنامه، اعلام کرد که تیم داوطلبان او از نُه سال پیش این طرح را اجرا کرده و روزانه 400 تا 500 نفر را اطعام می‌کند. دانشجویان داخلی و بین‌المللی از دانشگاه‌های مختلف نیز به عنوان داوطلب در این برنامه مشارکت دارند. منوی افطار شامل غذاهایی مانند خرما، موز، پکورا، سمبوسه، خورشت قورمه، نان، حلوا است. آفریدی با تأکید بر اینکه اطعام نیازمندان در اسلام "صدقه جاریه" محسوب می‌شود، از مردم خواست که در این اقدام خیرخواهانه مشارکت کنند.[12]

                              رونق در بازارهای پاکستان در ماه مبارک رمضان، قبل از عید سعید فطر

در پاکستان هر ساله بازارها قبل از عید سعید فطر شلوغ می شوند، زیرا همه مردم برای خرید لباس نوع برای عید فطر به بازارها روی می آورند. مرد و زن، جوان و کودک همه به بازار ها روی می آورند، زنان لباس نوع، کفش نو،  النگو، حنا و انواع اقلام آرایشی را می خرند. امسال نیز با نزدیک شدن به عید سعید فطر، شلوغی بازارها بیشتر شد، پس از افطار، تعداد زیادی از شهروندان به بازارها رفت و آمد می کنند، خرید زنان و کودکان به اوج خود رسیده است. همچنین با نزدیک شدن به عید سعید فطر، هجوم در بازارهای اسلام آباد به ویژه پس از افطار، در این شهر بیشتر شده است. تعداد زیادی از مردم برای خرید به بازارها مراجعه می کنند. خرید زنان و کودکان از بازارها به اوج خود رسیده است، اما شهروندان به دلیل تورم بی نظیر در خرید با مشکل مواجه هستند، از سوی دیگر، مغازه داران نیز قیمت ها را افزایش داده اند[13].

تسهیلات مسافران برای رسیدن به زادگاهایشان در عید فطر در پاکستان

دولت پاکستان هرساله برای رسیدن کارمندان و مسافران به زادگاههایشان قبل از عید فطر و قربان قطار های ویژه ای را با هزینه های مناسب راه اندازی می کند.  وزارت راه آهن پاکستان اعلام کرد به مناسبت عید3 قطار ویژه در خط های متفاوتی تردد می کنند [14]و همچنین  وزارت راه آهن پاکستان از کاهش 20 درصدی کرایه ها در روز عید فطر خبر داده است[15].

اعلام تعطیل عید فطر در پاکستان

دولت پاکستان هر ساله قبل از عید فطر حد اقل سه روز تعطیل رسمی را اعلام می کند، تا کارمندانی که از منازل خود دور مشغول خدمت هستند بتوانند در کنار خانواده خود عید فطر یا عید قربان را جشن بگیرند. امسال نیز دولت پاکستان به مناسبت عید فطر تعطیلات رسمی را اعلام کرد. بر اساس اطلاعیه دولت پاکستان، امسال نیز سه روز تعطیل رسمی اعلام شده است و از 31 مارس تا 2 آوریل تعطیل خواهد بود[16].

برگزاری روز قدس در پاکستان

همانند سراسر جهان در پاکستان نیز هر ساله روز قدس با اهتمام ویژه برگزار می شود، گروه های مذهبی و سیاسی راهپیمایی های اعتراضی در سراسر کشور برگزار کرده و در حمایت از فلسطین شعار می دهند. امسال نیز در پاکستان در جمعه پایانی ماه مبارک رمضان یوم قدس برگزار خواهد شد، حیدر عباس، معاون سیاسی حزب مجلس وحدت مسلمین و سایر علما و رهبران دینی و سیاسی در بیانیه ای روز قدس را روز حمایت از مردم مظلوم فلسطین و بیداری امت اسلامی در برابر استعمار جهانی دانستند و گفتند: مبارزان فلسطینی در روزهای اخیر فداکاری های بی سابقه ای در برابر ظلم از خود نشان داده‌اند و مقاومت شجاعانه آنها وجدان جهانیان را متزلزل کرده است. این مسیری است که رهبران بزرگ همچون شهید مقاومت سید حسن نصرالله در مقابل ظلم ایستادند و جان خود را فدای آزادی قدس کردند. آن ها گفت:  بیایید! با همین عزم و شجاعت در راهپیمایی بیت المقدس که روز جمعه برگزار می شود شرکت کنیم و با مشارکت خود ثابت کنیم که ما مدافع قدس هستیم و تا آزادی فلسطین به مبارزه خود ادامه خواهیم داد! [17]

      تحلیل کارشناسی

    تحلیلگران معتقدند که :

1. پاکستان به ‌عنوان یک کشور اسلامی، ماه مبارک رمضان را با شکوه خاصی گرامی می ‌دارد. مسلمانان این کشور آیین ‌هایی برگرفته از آموزه‌ های اسلامی دارند و با پهن کردن سفره‌ های باشکوه، از روزه ‌داران پذیرایی می‌کنند. این سنت ‌ها در میان تمام مذاهب اسلامی مشترک است و همین امر، رمضان را به نمادی از وحدت اسلامی، همبستگی ملی و همدلی انسانی در میان ملت مسلمان پاکستان تبدیل کرده است.
2. روز قدس هر سال در سراسر پاکستان برگزار می ‌شود، اما پس از عملیات طوفان الاقصی و حملات وحشیانه اسرائیل به غزه، این مراسم با گستردگی بیشتری از سوی تمام مذاهب اسلامی در پاکستان برگزار می‌ شود. همچنین، اقلیت ‌های غیرمسلمان نیز با ابراز همبستگی از مظلومان فلسطین و غزه حمایت می‌کنند.

منابع: